BGTA.nl, Baptisten Gemeente Ter Apel

Ter Apel

Ter Apel behoorde vroeger bij de provincie Drenthe.
De veelvuldige conflicten over de grensscheiding tussen de Drentse en Groninger grondeigenaren en bestuurders bereikten in 1614 een hoogtepunt door de vraag of het klooster van Ter Apel bij Groningen dan wel Drenthe zou behoren. Drost en Gedeputeerden van Drenthe, daatoe geauthoriseerd door Ridderschap en Eigenerfden, besloten op 3 augustus 1614, Johan de la Haye namens de eerste en Johan Sems namens de andere partij, een Friese landmeter, te vragen een grenslijn uit te bakenen. Dat gebeurde in 1615.

Het bepalen van de grens was nodig omdat men in die jaren het veen begon af te graven. waterstroom

Voor de zeventiende eeuw was het moerassige gebied min of meer waardeloos en was het bepalen van een exacte grens nooit de moeite geweest. Een extra reden was dat beide provincies aanspraak maakten op Ter Apel en ze dit geschil wilden slechten. Op 2 maart 1615 was de kaart met de grens gereed. Over de getrokken grenslijn bestond weinig verschil van mening. De grens werd met 23 palen vanaf het huis Ter Haar gericht op de Martinitoren te Groningen, 'latende het Klooster Ter Apel ten westen van deselve Royinge liggen', aldus het rapport.

(Ter Haar is een kleine plaats in de gemeente Westerwolde in de provincie Groningen (Nederland), gelegen ten noorden van Ter Apel. Het was op papier het eindpunt van de Semslinie. In het gehucht staat een standerdmolen uit 1832.)

Na de uitbakening van deze 'Semslinie' begonnen de disputen en het geharrewar opnieuw. De landmeters waren nog niet vertrokken of de bakens werden door boze boeren in stukken gehakt. Het was vooral omdat Groningen niet kon accepteren dat het klooster ter Apel aan de oude Landschap zou toevallen.

(Landschap is een benaming voor de provincie Drenthe tot 1814. De naam 'landschap' komt voort uit de middeleeuwse termen terra, communitas en universitas die gebruikt werden om Drenthe aan te duiden. Het begrip 'landschap Drenthe' bleef na de Middeleeuwen gehandhaafd en kreeg ten tijde van de Republiek der Verenigde Nederlanden de bijsmaak van niet-volwaardig gewest. Drenthe had immers geen vertegenwoordigers in de Staten-Generaal en andere generaliteitscolleges. In Drenthe zelf werd het de gebruikelijke benaming. In de jaren 1805-1806 werd Drenthe, juist weer los gemaakt uit het departement van den Ouden IJssel, 'Landschap' genoemd.)

De Groningers maakten bezwaar tegen de toedeling van Ter Apel aan Drenthe, met als argument dat het klooster daar ooit bij het bisdom Münster had behoord en nooit bij dat van Utrecht, waar Drenthe ooit onder viel, als deel van het Oversticht. Stadhouder Willem Lodewijk, de neef van prins Maurits, moest de zaak oplossen. Hij zette Sems weer aan het werk en deze kwam in oktober 1615 met een kaart waarop Ter Apel Gronings was. Hiertegen had Drenthe weer bezwaren. De voortgang van de vervening en de aanleg van het Stadskanaal leidden uiteindelijk tot de ingreep van koning Willem I. Hij besloot op 14 oktober 1815 dat een convenant moest worden opgesteld over de aanleg en het gebruik van het Stadskanaal en de 'definitieve afdoening inzake de geschillen der territoriale limiet'. Sindsdien behoort Ter Apel bij de provincie Groningen.

Ter Apel is gelegen in een schitterend landschap met o.a prachtige waterstroompjes in hun
oorspronkelijke grillige verloop en uitzonderlijke plantengroei.

Prachtige omgeving.
Ons kerkgebouw maakt deel uit van het Christelijk Conferentie Centrum 'De Ark' en is gelegen aan de rand van het 'Ter Apeler bos'. Staatsbosbeheer heeft in de afgelopen jaren met succes het oorspronkelijke landschap terug weten te brengen met o.a prachtige waterstroompjes in hun oorspronkelijke grillige verloop en uitzonderlijke plantengroei.

De steenbraam
De Steenbraam, Rubus saxatilis, is in Nederland een zeer zeldzame soort die alleen is aangetroffen bij Ter-Apel in Zuidoost-Groningen. Ze is hier bekend sinds 1897 en het aantal vindplaatsen is in de loop van de tijd afgenomen. Momenteel rest nog slechts één vindplaats. De plant is in Nederland wettelijk beschermd sinds 1 januari 2017 door de Wet Natuurbescherming.

Eén van de oudste kloosters.
In 1464 schonk Jacobus Wiltingh, pastoor in Garrelsweer en vicaris in Loppersum, zijn in 1458 als "verwoestede erve und guet" aangeschafte goed 'Apell' aan De Orde van het Heilig Kruis (Latijn: Ordo Sanctae Crucis, OSC), ook Reguliere Kanunniken van het Heilig Kruis of Kruisheren genoemd, onder voorwaarde dat op deze plek een klooster zou verrijzen. In mei 1465 kwam het Generaal Kapittel van de Kruisheren bijeen in he Belgische Hoei aan de Maas. Het Ordebestuur van dit klooster accepteerde Apell als een Godsgeschenk. Het benoemde het Kruisherenklooster Sint Gertrudis in Bentlage aan de Eems bij Rheine (Duitsland) tot moederklooster. Van hieruit werden vier priesters en enkele lekenbroeders naar Apell gestuurd. Zo ontstond er een nieuw klooster in de landstreek Westerwolde, dat de naam kreeg Domus Novae Lucis, Huis van het Nieuwe Licht. De bouw duurde honderd jaar. (1465-1561) Er werd niet alleen een kerk en onderkomens voor de bewoners gebouwd, maar ook een poortgebouw, watermolens, een perkamenthuis, bak- en brouwhuis en een gastenverblijf, want iedere reiziger mocht even op adem komen bij de gastvrije priesters. Het is één van de oudste kloosters van Nederland. Het is een klooster van De Premonstratenzers (ook norbertijnen of witheren genaamd), die voor de omgeving van Ter Apel veel heeft betekent in vroeger tijden. Deze kloosterorde werd in 1121 door de heilige Norbertus van Xanten gesticht in Prémontré, vandaar de naam. Het klooster is te bezichtigen als monument. Een bezoek aan het daarin aanwezige museum, is zeer interessant en aanbevelingswaardig.